Ispitivanje neorganskog sastava sedimenata Đerdapskog jezera (Srbija)

Abstract

Đerdapsko jezero formirano je 1972. godine kada je izgrađena hidroelektrana Đerdap 1 na Dunavu na srpsko-rumunskoj granici. Zapremina jezera je od oko 3.500 miliona m3 sa suspedovanim opterećenjem od oko 8.900 kt a-1. Cilj ovog istraživanja bio je ispitivanje neorganskog sastava sedimenata Đerdapskog jezera sa posebnim akcentom na teške metale u cilju utvrđivanja potencijalnog antropogenog zagađenja u ispitivanim sedimentima. Da bi se dali odgovori na postavljeni cilj sedimenti su uzorkovani iz jezgra dubine 140 cm, tako da sedimentno jezgro predstavlja sedimente koji su se taložili od nastanka jezera do 2016. godine (oko 43 godine). Potom je sedimentno jezgro podeljeno na 11 uzoraka. Sadržaj metala određen je rendgenskom fluorescentnom spektrometrijom (XRF), kvalitativna analiza mineralnog sastava urađena je rendgenskom difraktometrijskom analizom (XRD) i na svim uzorcima je urađena granulometrijska analiza prosejavanjem i pipet analizom. Dobijeni rezultati granulometrijske analize pokazuju da u većini uzorka dominira frakcija ispod 125 μm i da se uzorci uglavnom sastoje od alevrita i glina. Rendgenska difraktometrijska analiza je pokazala da se uzorci sastoje od sledećih minerala: liskuna, hlorita, kalcita, dolomita, feldspata, smektita i kvarca. Određen je sadržaj sledećih teških metala Ni, As, Cd, Zn, Pb, Cu, Hg, Cr, Mn, Ba, Sr i Co.U koncentracijama ispod detekcionog limita za XRF(1 ppm)nalaze se As, Hg i Cd. Posmatrajući promene koncetracije teških metala sa dubinom isti trend imaju Zn, Pb, Cu, Cr i Mn, dok se Ni, Ba i Sr ponašaju drugačije (Slika 1). Najniže koncentracije teških metala primećene su na dubinama od oko 20 m, dok se najviše koncentacije većine teških metala nalaze na dubinama od oko 40 i 120 m. Ispitivani teški metali ne pokazuju korelaciju sa sadržajem organske supstance i frakcije glina. Nađene koncentracije ispitivanih elemenata u najvećoj meri ukazuju na geološko poreklo, i da je antropogeni uticaj mali. Da bi se dali precizniji odgovori buduća istraživanje biće usmerena ka detaljnijim minerološkim analizama, određivanju dostupnih jona i izotopskom određivanju starosti sedimenata da bi se dali odgovorim o potencijalnom zagađenju ispitivanih sedimenata.