Toksini cijanobakterija – akutni ekotoksikološki problem u vodenim ekosistemima u svetu i u Republici Srbiji

Abstract

Ubrzan stepen reprodukcije cijanobakterija poznat je pod nazivom “cvetanje vode” prilikom čega dolazi do produkcije toksičnih sekundarnih metabolita cijanobakterija – cijanotoksina a koje može biti opasno kada izazove negativne posledice u vodenom ekosistemu, kao što su mortalitet živog sveta usled nedostatka kiseonika, poremećaj stabilnosti ekosistema, negativan uticaj na lance ishrane. Cijanotoksini spadaju u grupu raznovrsnih jedinjenja kako po hemijskoj strukturi, tako i po dejstvu na ljude i životinje i izazivaju ozbiljna oštećenja kao što su hepatoenteritis, simptomatska pneumonija i dermatitis nakon upotrebe ili kontakta sa vodom koja je zagađena. Cvetanje cijanobakterija je registrovano u svim delovima sveta, od severa Norveške i Finske do Australije. Premda postoji zdravstveni rizik usled izlaganja cijanotoksinima u Republici Srbiji ne postoji legislativa sa graničnim vrednostima za različite načine izlaganja ljudi cijanotoksinima u cilju prevencije potencijalnog zdravstvenog rizika. Stoga je predmet i cilj ovog rada pregledni prikaz cvetanja cijanobakterija na teritoriji Srbije u vodenim ekosistemima u poslednjih 130 godina, kao i karakterizacija cijanotoksina, metode njihove detekcije i metode uklanjanja.